قاشق وچنگال زیبا

عصر فلز و زندگی صنعتی بشر با مس آغاز شده است. مس طلیعة تمدن و دروازة ورود انسان نوسنگی به عصر فلز بوده است. هم بدین سبب، این عصر را دوران كالكولیتیك۱ می‫نامند. بی شك نخستین شناخت انسان از مس، كشف سنگهای سرخ فام و پرتلألؤ مس رست۲ (مس چكشی، مس طبیعی) بوده كه در اعصار دور در طبیعت فراوان یافت می‫شده است.
انسان اولیه در گشت و گذار برای حفظ خود و یافتن غذا، همواره دغدغة پیدا كردن ابزاری مناسب را داشته است. اولین ابزار انسان سنگ بود و هزاران سال طول كشید كه انسان عصر حجر به فن تراش ابزارهای سنگی دست یافت. كشف مس، روند ابزارسازی را سرعت بخشید؛ بخصوص آنكه انسان دریافت كه این فلز قابل كوفتن است، تیز می‫شود و هر چند بار كه لازم باشد تغییر شكل می‫دهد.
ذوب مس باید دیرتر از شناخت آن و شاید به طور اتفاقی تجربه شده باشد. شاید كوره‫های سفالگری اولین كوره‫های اتفاقی ذوب مس بوده‫اند. انقلاب صنعتی واقعی تاریخ بشر، از زمانی آغاز ‫شد كه انسان توانست مس و سپس مفرغ را ذوب نماید. مفرغ (آلیاژ مس، قلع و آرسنیك) فلز جنگ بود، فلزی سخت‫تر از مس و با تمام ویژگیهای دیگر آن.
نمی‫توان هیچ قومی را قاطعانه پیشگام عصر مس ـ مفرغ معرفی كرد. اما این را می‫دانیم كه تمدن بشری، یكجا نشینی و ایجاد شهرهای بزرگ در مناطق گرم و معتدل اطراف رودهایی مثل بین النّهرین، هلیل، نیل، بلوچستان و سند شكل گرفته و ذوب مس، برای نخستین بار، در چنین مناطقی و نزدیك به معادن قدیم مس اتفاق افتاده است.
بسیاری، آغاز كنندة عصر فلز را در جهان، معدن باستانی تیمنا در فلسطین می‫دانند. باتوجه به نقاط بازكاوی نشدة زیادی كه در جهان هست، نمی‫توان بر این مُدعا مُهر تأیید نهاد. چه اگر تیمنا از چهار هزار سال پیش از میلاد، سابقة ذوب مس دارد، در ایران نیز جاهایی هست كه آثار ذوب مس در آنها به پنج تا هفت هزار سال پیش بر می‫گردد.